آزمون های نهایی! ارزیابی های دقیق یا اضطراب دانش آموزان؟/مهین ملک زاده

از زمانی که برگزاری امتحانات نهایی به عنوان یک شیوه ارزشیابی مشترک در نظام آموزش و پرورش مطرح شد همواره با چالش هایی مواجه بوده که در دو سه سال اخیر بر عمق آنها افزوده شده است.مسئولان آموزش و پرورش هم به طور مداوم اعلام کرده و می کنند که سؤالات امتحانات نهایی در سطح کتب درسی طراحی شده‌ و چیزی فراتر از آن نیست، اما افت نمرات دانش‌آموزان پایه دوازدهم در دو سه سال اخیر و حتی امسال،دشواری سؤالات طرح‌شده را اثبات کرده و می کند تا جایی حتی برخی از دانش‌آموزان مدارس خاص تهران هم با افت نمراتشان مواجه شده اند.این در حالی است که همچنان مسئولان آموزش و پرورش موضوع سخت‌بودن سؤالات امتحانات نهایی را رد کرده و مبنای طراحی سؤالات را فقط و فقط کتاب درسی دانسته اند. البته برخی به طور صریح اذعان می دارند که بخش محدودی از سؤالات سطوح بالای شناختی را مورد ارزیابی قرار داده است که البته در آنها هم نمره بیست برخی از دانش‌آموزان از دروس مختلف نشان می‌دهد سؤالات به گونه‌ای بوده‌است که دانش‌آموزان از عهده آن بر می‌آمدند.
در مقابل بسیاری از دانش آموزان هم می‌گویند برخی سؤالات به گونه‌ای بود که حتی معلم هم از پاسخ به آن عاجز بوده و به دشواری سوال ها گواهی داده است! این روزها و در حالی که فقط یک روز تا پایان آزمون های نهایی مدارس باقی مانده است چنین اظهاراتی در حالی مطرح‌شده و می شود که سال گذشته فقط یک نفر در امتحانات نهایی در بین سه رشته ریاضی، تجربی و انسانی معدل ۲۰ کسب کرد و میانگین معدل ها در بسیاری از شهرها و استان وضعیت بسیار نگران کننده ای داشت و حال گویا باز در حال تکرار ماجراهای سال گذشته هستیم.
عمده اعتراض ها به دشواری سوالات مبنی بر این است که سطح سؤالات امتحان ها در بسیاری از دروس خیلی بالا و در حد کنکور بوده است در حالی که در جواب اعتراض هایشان گفته می شود:سؤالات آزمون، مفهومی بوده و در این خصوص هم اطلاع‌رسانی شده‌بود لذا شاید خیلی از دانش آموزان تمرکز در حوزه امتحان نهایی نداشتند؛که البته این پاسخ هم در جای خود قابل بررسی است
برخی از کارشناسان معتقدند، افت نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی نشانگر افت کیفیت آموزشی در مدارس است و دلایل متعددی برای آن وجود دارد مثل:کمبود آموزگار به ویژه آموزگاران مجرب،پایین‌بودن انگیزه برخی از معلمان و مشکلات معیشتی آنها، نبود تجهیزات، امکانات و فضا‌های آموزشی و اثرگذاری کم محتوای کتاب های درسی!
قطع به یقین امتحانات نهایی زمانی می تواند یک ارزیابی دقیق باشد که همه از شرایط و فرصت آموزشی برابر برخوردار باشند، امتحان دقیق در مقابل آموزش ضعیف، نه تنها حسن و افتخار نظام آموزشی ما محسوب نمی شود بلکه آسیب‌های بسیاری را هم متوجه دانش‌آموزان می کند. بنابراین سه موضوع باید مورد توجه قرار بگیرد؛ اول، بحث محتوای کتب، دوم شیوه‌های آموزشی و سوم هم شیوه‌های ارزشیابی یا همان نوع امتحانات؛ که این‌ها باید مکمل یکدیگر باشند و در یک مسیر حرکت کنند.

خانم طیبی, [19.06.24 12:19]
وقتی گفته می‌شود مدارس دولتی سهم زیادی از رتبه‌های برتر کنکور ندارند یا نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی افت داشته است در واقع این‌ها سیگنال هایی هستند که به ما نشان می‌دهند اوضاع آموزش در مدارس بحرانی است و نظام آموزشی کشور در ابعاد مختلف، مشکل دارد و دانش آموزان قربانیان اصلی نظام ناکارآمدی آموزش هستند که متأسفانه صدای شان شنیده نمی‌شود، در صورتی که ما باید واقعیت‌های مسائل آموزشی را از زبان آن‌ها و والدینشان بشنویم. بی‌تردید اگر نظر دانش‌آموزان را درباره آموزش در مدارس بپرسید، می‌گویند کتب درسی و شیوه‌های آموزشی برایشان هیچ جذابیتی ندارد و بدتر اینکه آن‌ها در این فرآیند موجود، آینده شغلی روشنی برای خود نمی‌بینند. بنابراین نیاز است تحولاتی در این زمینه انجام شود و به مطالبات و نیاز‌های دانش‌آموزان، پاسخ داده شود.
دانش‌آموزان در مدارس درگیر حفظیات شده‌اند، به همین دلیل فرصت یادگیری دقیق را ندارند، حال ادعای ارزیابی دقیق در قالب آزمون های نهایی مفهمومی ادعای پوچی بیش نیست وقتی دانش آموز متمول و تحصیل کرده در مدرسه فوق برخوردار با آن دانش آموز بی بضاعت تحصیکرده در مدرسه کم برخوردار و محروم باید در یک بوته گذاشته شود و در زورآزمایی مقدماتی کنکور دچار فرسایش جسم و روان شود.
حقیقت مسئله این است که متأسفانه همواره این غول کنکور بوده که به عنوان سنجش بزرگ مقیاس در نظام آموزشی کشور و همچنین دروازه ورود به آموزش عالی بوده‌ که خواسته یا ناخواسته به نظام آموزشی جهت داده‌است.
اگر پیش‌تر در امتحانات نهایی فقط و فقط به احراز سطح دانش و سواد داوطلبان پرداخته می‌شد و هدف از امتحانات نهایی این بود که مثلاً دانش‌آموز درس را چقدر یاد گرفته‌است، حالا در آزمون‌های نهایی اخیر باید به این مسئله پرداخته شود که چه کسی بیشتر توانسته سطوح بالاتری از دانش را کسب کند و فهم عمیق تری داشته است، از این‌رو شاهد سؤالات سخت‌تری بودیم.اما سنجش سطوح شناختی بالاتر دانش آموزان باید زمینه ها و پیش شرط هایی داشته باشد که مستقیما متوجه آموزش و پرورش است.
نظام آموزش عالی وظایفی دیگری دارد که پس از عبور از سد کنکور،به دانشجویان آموزش داده می شود چرا مجموعه آموزش و پرورش پا را فراتر از نظام آموزش عالی می گذارد و با ادعای ارزیابی دقیق و گوش نسپردن به خیل اعتراض ها به حیطه ای ورود می کند که کسان دیگری باید برایش تصمیم گیری کنند؟
چند روز دیگر نمرات و معدل دانش آموزان اعلام می شود و پیش بینی ها حاکی از آن است که ما باز هم به تکرار دچار شده و ماجرای سال گذشته و نتایج فوق افتضاح این آزمون های مثلاً دقیق را مشاهده خواهیم کرد.
آنچه مسلم است دود این آزمون و خطاهای آموزش و پرورش به ویژه در مقطع متوسطه فقط به چشم دانش آموزان می رود و تصمیم گیران و طراحان نقد ناپذیر آنچه را که نداده اند، طلب می کنند.