تامین خواسته و کاربرد آن برای خواهان

تامین خواسته و کاربرد آن برای خواهان

بابک ابراهیم پور کارشناس حقوقی

تامین خواسته، اصطلاحی است که قطعا در طول زندگی بارها به گوشمان رسیده است، در بسیاری از دعاوی محاکم، از آشنایان و بستگان شنیده ایم که به او پیشنهاد داده اند که ابتدا درخواست تامین خواسته ارائه بدهد ،‌یا اینکه می گویند تامین خواسته را خواستار شده ای ؟؟ براستی تامین خواسته چیست و چه موقع می توان آن را از محاکم درخواست نمود ؟ البته بحث و مطالعه در خصوص تامین خواسته نیازمند زمان و فضای بیشتر از آنچه که امروز در خصوص آن بحث خواهیم نمود را مطالبه می نماید اما در این بحث به بیان مختصری از آن اکتفا خواهیم نمود
تامین خواسته در واقع به معنای حفظ کردن و در امنیت قراردادن خواسته است یعنی اینکه خواهان می تواند از همان ابتدا با اخذ قرار تامین خواسته و اجرای آن خواسته دعوا را بازداشت نموده و آن را در امنیت قرار دهد. به نحوی که طرف دیگر دعوی (خوانده) نه توانایی نقل و انتقال و نه توانایی جابجایی و مخفی کردن آن را داشته باشد. از امتیازات تامین خواسته آن است که با حصول شرایط آن، بلافاصله قابلیت اجرا داشته و هیچ ارتباطی به فرایند دادرسی نخواهدداشت و این امر موجب می شود تا خواهان، از آن به عنوان ابزاری در جهت تسلیم خوانده بهره مند شود. البته قانونگذار شرایطی را برای تامین خواسته در نظر داشته است. با توجه به مفهوم ماده 108 قانون آئین دادرسی مدنی شرایط به شرح زیر است :
اول اینکه تقدیم دادخواست باید در جهت اصل دعوا باشد. دوم اینکه دعوا باید مستند به سند رسمی باشد سوم اینکه خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد. و چهارم اینکه در خصوص اوراق تجاری واخواست شده نیز شرایط تامین حاکم است و در نهایت اینکه خواهان ، خسارتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد آید نقدا به صندوق دادگستری بپردازد.
نکته قابل توجه این است که خوانده پس از دادخواست تامین ، آن را به دادگاه مربوطه تقدیم و دادگاه نیز مکلف است نسبت به آن اقدامات لازم را انجام دهد این موضوع به صراحت در ماده 115 قانون آئین دادرسی مدنی به شرح زیر بیان گردیده است :
« در صورتی که درخواست تامین شده باشد مدیر دفتر مکلف است پرونده را فوری به نظر دادگاه برساند، دادگاه بدون اخطار به طرف، به دلایل درخواست کننده رسیدگی نموده ،‌قرار تامین صادر یا آن را رد می نماید»
نکته مهم این است که در صورت موافقت دادگاه مبنی بر به حق بودن تقاضای تامین خواسته، برای خوانده هیچگونه برگ اخطاری ارسال نمی‌گردد و به همین منظور به محض ابلاغ به خوانده سریعا اجرا می شود. این موضوع در ماده 117 مورد اشاره قرار گرفته است « قرار تامین باید فوری به خوانده ابلاغ و پس از آن اجراء شود در مواردی که ابلاغ فوری ممکن نباشد و تاخیر اجراء باعث تضییع یا تفریط خواسته گردد ابتدا قرار تامین اجرا و سپس ابلاغ می شود»
به عبارت دیگر حفظ امنیت موضوع تامین چنان از نظر محکمه دارای اهمیت است ، که اگر مامور ابلاغ ، به این نتیجه دست یابد که در فاصله بین ابلاغ و اجرا، امکان دسترسی به موضوع تامین ، امکان پذیر نخواهد بود، می تواند ابتدا حکم تامین را اجرا و سپس آن را به خوانده ابلاغ نماید. البته از آنجایی که یکی از اصول نظام حقوقی ، احترام به حقوق طرفین است، پس از اجرای قرار تامین خواسته، خوانده می تواند پس از ابلاغ به وی ، در فرصت زمانی محدود ، به قرار فوق اعتراض نماید. این موضوع در ماده 116 چنین بیان گردیده است :
« قرار تامین به طرف دعوا ابلاغ می شود نامبرده حق دارد ظرف مدت 10 روز به این قرار اعتراض نماید. دادگاه در اولین جلسه به اعتراض رسیدگی نموده و نسبت به آن تعیین تکلیف می نماید.»
از جمله نکات مهم دیگر در خصوص قرار تامین خواسته این است که قرار فوق در صورت قبول یا رد تامین، قابل تجدید نظر نیست این موضوع را قانونگذار در ماده 119 به صراحت مورد اشاره قرار داده است.
از آنجایی که پس از قبول تقاضای تامین خواسته از محکمه، و اجرای آن، خوانده به صورت موقت از حق مالکیت خود منع می گردد، امکان ورود خسارت در طول اجرای تامین خواسته بر خوانده وجود دارد ، لذا محکمه با محاسبه خسارت احتمالی، خواهان را مکلف می نماید تا مبلغ خسارت را به صندوق دادگستری واریز تا در صورت عدم صدور رای به نفع خواهان و محکومیت وی، ،‌خسارت به خوانده پرداخت شود. لذا برابر قانون خوانده نیز در دفاع از حقوق خویش، امکان درخواست خسارت از باب اجرای تامین خواسته و منع او از مالکیت اموال خویش به دادگاه را دارد.. این موضوع در ماده 120 قانون آئین دادرسی مدنی چنین مورد اشاره قرار گرفته است :
در صورتی که قرار تامین اجرا گردد و خواهان به موجب رای قطعی محکوم به بطلان دعوا شود و یا حقی برای او به اثبات نرسد، خوانده حق دارد ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی، خسارتی را که از قرار تامین به او وارد شده است با تسلیم دلایل به دادگاه صادر کننده قرار مطالبه کند. مطالبه خسارت در این مورد بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی و پرداخت هزینه دادرسی صورت می گیرد. مفاد تقاضا به طرف ابلاغ می شود تا چنانچه دفاعی داشته باشد ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ با دلایل آن را عنوان نماید. دادگاه در وقت فوق العاده به دلایل طرفین رسیدگی و رای مقتضی صادر می نماید این رای قطعی است در صورتی که خوانده در مهلت مقرر مطالبه خسارت ننماید وجهی که بابت خسارت احتمالی سپرده شده به درخواست خواهان به او مسترد می شود»
همانگونه که ملاحظه گردید چند مورد در قانون مذکور به صراحت عنوان گردیده است اول اینکه رسیدگی به دعوی خسارت به صورت فوق العاده انجام خواهد شد. دوم اینکه خوانده جهت تقاضای خسارت صرفا بیست روز پس از ابلاغ حکم قطعی فرصت تقدیم تقاضای خسارت را خواهد داشت ، سوم اینکه رای صادر به جهت به حق یا ناحق بودن تقاضای خسارت قطعی و غیر قابل اعتراض در محاکم بالاتر است. از جمله مطالب مهمی که قانونگذار در راستای تامین خواسته به آن اشاره نموده است این می باشد که در صورتی که خواهان یا درخواست تامین ، پس تاریخ صدور تامین، اصل دعوا را مطرح ننماید ، دادگاه می تواند با درخواست خوانده به لغو قرار تامین اقدام نماید. این موضوع در ماده 112 قانون آئین دادرسی مدنی به شرح زیر تاکید شده است :« در صورتی که درخواست کننده تامین تا ده روز از تاریخ صدور قرار تامین نسبت به اصل دعوا دادخواست ندهد، دادگاه به درخواست خوانداه ، قرار تامین را لغو می نماید.»